-14-

Alman Tarihnüvislerinden Momsen [Theodor Mommsen]

Bu sayfalarda birkaç sütunumuzu Almanya’nın teşekkülat-ı iktisadiye ve tarihiyesine hasrederek o münasebetle Alman müverrihlerinden mazileri hakkında mümkün mertebe malumat itasına çalışmıştık. Bugün de muallim Momsen’den [Theodor Mommsen] bahsedeceğiz.

1835 tarihlerine doğru Avrupa’da efkâr ve nazariyat-ı siyasiyeden ziyade telgraf ve şimendiferin tevessü, makinelerin sanayiye tatbik ve ithali neticesi olarak hayat-ı iktisadiye şerait-i cedidesinin tesiratıyla bir tebeddül vücuda geliyor. Sanayi ve ticaret, turuk-ı bahriye ve hadidiye, vapurlar, limanlar, kanallar, fabrikalar, mamulat-ı sınaiye, antrepolar… Hulasa lisan-ı iktisatta Grande industrie tesmiye edilen şey rûnüma oluyordu.

(…)

-1-

Filoksera ve Jakez Asmaları

Filokseranın bağcılıkta ne gibi tahavvülata bais olduğunu herkes bilir. Henüz hastalığın vücuduna kani olmayan birçok kimseler bulunduğu, bu hususta her gün bir türlü garip ve gülünç fikirler duyulduğu halde bağlar bir taraftan bu müthiş marazın taht-ı tesirinde kuruyup mahv olmaktan hali kalmadı. Mamafih filokseranın evsaf-ı umumiye-i hayatiyesi anlaşıldıkça bağları bu müthiş hastalıktan muhafaza için birçok vesaite müracaat edildi. Ezcümle; filoksera böceklerini suret-i mahsusada teksir ve tehil edilecek haşerata telef ettirmek, asmaların aralarında kalan boşluklara böceklerin yapışması için yağlı bezler germek veya yapışkan otlar dikmek, kütüklerin aksam-ı muhtelifesini maden kömüründen çıkarılan bir nevi katranla badana etmek, daima iki senelikten ziyade dallar ve kollar üzerinde yaşayan kış yumurtalarını ezmek maksadıyla bunları çelik halkalardan örme eldivenlerle oğuşturmak, kış yumurtalarının bulunacağı yerleri sıcak sularla yıkamak, filoksera böceklerini hâmız kibriti garıyla boğmak için asmaların üzerine camdan mamul büyük fanuslar geçirip kükürt yakmak ve filoksera mazılarını husule gelir gelmez toplayıp ihrak etmek gibi faydası meşkûk birçok tedbirler düşünüldü.

(…)