-Mirgün [Emirgân]: 16 Temmuz sene 1316-

13

Şimdiki Prusya’nın Suret-i Teşekkülü [*]

[*] La formation de la Prusse contemporaine, par Godefroy Cavaignac.

1807 senesinden 1813 senesine kadar Prusya’da vücuda gelen tahavvülat Almanya’da bütün bir edebiyat tevlit etmiş, kütüphaneler doldurmuştur. 1806 ve 1807’de bu memleketin düçar olduğu darbe pek ağırdı; bunu müteakiben orada vukua getirilen ıslahat şayan-ı hayret bir derecede vasi ve metindir. Muharebeden mütevellit olan buhran devresinde şimdiki Prusya’nın menabini, kuvvet ve kudretinin esrarını müverrihîn pek ziyade tetkik ettiler.

(…)

Ve ahiren Mösyö Herman Hufer [Hermann Hüffer] ezmine-i ahirenin bütün mesalih ve vakayi-i azimesini deraguş ile her biri hakkında en nafiz, en doğru malumatı vermeye muvaffak oldu. Müellif bu eserinde itidal-i tenkidiyle, zarafet-i fikriyesiyle, üslub-ı ifadesinin sadeliğiyle büyük takdirlere mazhar olmuştur. Bu kitapların hiçbiri Fransız lisanına yahut elsine-i saireye mütercem değildir.

(…)