Sâmipaşazâde Sezâi Bey

“Sergüzeşt” henüz neşrolunmamış. Sergüzeşt müellif-i müstakbelinin namı hafızamızda, o zamanın hafıza-i şebabında Hazine-i Evrak’ı tezyin eden Çamlıca Tavsifi, Gayret mecmuasında görülen Londra Mektupları ve diğer bazı evrak-ı matbuattan neşredilen perakende bazı eserlerle bir mevki-i mümtaz-ı tevkir ihraz etmişti. O zamana göre “Çamlıca Tavsifi” edebiyat-ı hazıranın, “Londra Mektupları” edebiyat-ı atiyenin birer numune-i letafet ve nezahati olarak seviliyor, takdir ediliyor, taklit ediliyordu. Mütehassis bir hayalin, rakik bir hissin, hassas bir kalemin mahsul-i müştereki olan bu eserler şimdi de sevilmeye, taklit edilmeye layıktır. Ve işte bu hissiyatladır ki Sezâi Bey edebiyat sayfamızın – adedi üçü dördü geçmeyen – esatize-i kemalinden maduttur.

(…)

Bu’d ve mesafe – Terakkiyat-ı medeniye ve mesafenin tesiri – Vesait-i nakliye ve vesait-i muhabere – Telgraf, telefon ve telefot – İhtizazat – Ziya ve elektrik – Uzaktan işitmek ve uzaktan görmek – Da-i sirkat – Mesuliyet-i kanuniye – “Kriptomani”nin [Kleptomania] son derecesi – Verem ve emraz-ı sariye – Doktor (Landozi)nin mütalaası – Mavi, yeşil, sarı, kırmızı “Kitab-ı sıhhat”

Dünyada ne garip haller var! Küre-i arzın muhtelif noktalarında mütemekkin olan muhtelif akvam arasında bazen şayan-ı hayret ne vakalar zuhur ediyor.

Garip ve şayan-ı hayret gördüğümüz bu ahval ve vukuat ihtimal asırlardan beri böylece cereyan edip gidiyordu, fakat biz bihaber idik. Dünyayı karış karış gezen, keşfiyat ve tetkikatte bulunan erbab-ı ceht ve ikdam bize bütün akvamı bütün garibeleriyle tanıttı. Dünyanın her tarafını deresiyle, tepesiyle, sekinesiyle nazarımızda izhar etti. Bir zamanlar havsala-i irfana sığmayacak derecede vâsi görünen küre-i arz şimdi bir mahdudiyet içinde kalmıştır.

(…)