Dördüncü Mektup: El Kahire Vapurundan.

(…)

Taşir-i zaman – Bir gün yirmi dört saat – Bir saat yüz dakika – Bir dakika yüz saniye – Hesapta suhulet, tatbikte usret – Ozon – Ozonunun suda hali – Hava-yı nesiminin teşekkülü hakkında faraziyat-ı cedide – Veremin tedavisi: tüberkülinin tatbiki.

Usul-i tadat ve terkim “on” adedi üzerine müessestir. Bu sayede birden nihayet verilmeyen miktara kadar kolayca hesap edilmek müyesser olmuştur. Hesap kitaplarının mübadisinde tadat ve terkim işarı hakkında malumat verirler, muhassenatını gösterirler.

Bütün mukayesatın bu usule tatbiki hesabatta pek büyük bir suhuleti mucip olacak ve âlem-i medeniyet terrakkiyat-ı fenniye-i haziresiyle mütenasip mukayesata sahip olacaktı. Bu suhulet meydana çıkmış ve bir iki müstesnasından başka medeniyeler suhulet ve faydasını tahmin ve takdir ettikleri mikyaslara sahip olmuşlardır. Arzın çevresini ölçerek ve bu çevrenin kırk milyonda birine metre diyerek tuller için sabit bir ölçü bulmuşlar ve metreyi ona, yüze bine taksim ile desimetre, santimetre, milimetre denilen eczasını onar onar küçülttükleri gibi on, yüz bin mislini alarak dekametre, hektometre, kilometre denilen emsalini de onar onar ayırmışlardır.

(…)

Asırlardan beri bir gün yirmi dört saatten ibaret tanıldığı ve bir saatin imtidadına her tarafta, her meslekte her sanatta bu derece alışıldığı hâlde bunu tebdillik imkanı olmadığını komisyon anlamış da demiştir ki: Bari saatin icrasını taşir edelim.

(…)