-16-

Ten [Hippolyte Taine] ve Asarı

-500’üncü nüshadan mabad-

29 Nisan 1814 tarihi ile Mösyö Have’ye [Ernest Havet] yazdığı bir mektupta şu satırlar muharrerdir: Ben tarih ve ulum-ı ahlakiyedeki deavi-i nazariyenin hendesede olanlara müşabehetini asla iddia etmedim. Tarih hendeseye benzer bir fen değildir, onun fizyoloji ve ilm-i hayvanata mukareneti vardır. Canlı bir cesedin aza ve vezaifi arasında kemiyeten gayr-ı kabil-i mukayese nasıl revabıt-ı sabite varsa hayat-ı içtimaiye ve ahlakiyeyi terkip eden vakayiin heyet-i mecmuaları beyninde de adeden takdir olunamayan münasebat-i katiye mevcuttur. Mesele din, ahlak, bir asrın yahut bir kavmin halet-i içtimaiyesi gibi ahlaki mecmular beyninde mukayese edilemeyen münasebat-ı sabitenin tesis edilebilip edilemeyeceğindedir. Ben bu revabıt-ı katiyeye, bu münasebat-ı umumiyeye Monteskiyö [Montesquieu] ile beraber “kavanin” namını veriyorum. İlm-i hayvanat ve nebatatta da verilen isim budur. Fikrimin doğruluğundan, muvafık ve müstait ellere düşerse güzel meyveler vereceğinden eminim. O, Monteskiyö’den [Montesquieu] beri yollarda sürüklenip duruyordu: Ben onu toplayıp yerden kaldırdım, işte bu kadar.

(…)

-Mabadı var-

Evlad-ı şüheda ve mecruhin-i guzat-ı İslamiye menfaatine olarak neşir olunan işbu nüsha-i güzidenin bakiye-i mevcudu beher adedi on kuruş fiyatla matbaamızda satılmaktadır. Taşra için posta ücretiyle beraber 12, taahhütlü olur ise 13 kuruştur. Taahhütsüz olan kitabın postada ziyaından dolayı idare mesul olmaz. Nüsha-ı mümtazenin münderecatı ber-vech-i atidir:

Münderecat

Asar                                                                                                 Ashab-ı Asar

İfade-i Mahsusa ve Arz-ı Şükran                                                   …….

Benimle İshak                                                                              Mihrünnisa

Askerlik  – Osmanlılık                                                                 Recaizade M. Ekrem 

Hediye-i Sal (Manzum)                                                              Abdülhak Hamid

Bir Yunan Generalinin Tefekkürat ve Tahayyülatı              Sami Paşazade Sezai

Kırmızı Merkuplar  (Manzum)                                                 Recaizade M. Ekrem

Bir Şiir-i Siyasi                                                                             Mefharî

Vasiyet (Manzum)                                                                       A. Nadir                                                                 

Yeni Edebiyat-ı Cedide                                                              Menemenlizade Tahir

Fırtına (Manzum)                                                                       H. Nazım

Osman                                                                                           Uşşakizade Halit Ziya

Kamere Hitap  (Manzum)                                                        İsmail Safa

Nakiye Hala                                                                                 Ahmet Hikmet

Elhan-ı Şita (Manzum)                                                             Cenap Şehabettin

Şiir Hakkında                                                                              H. Nazım

Adadan Avdette  (Manzum)                                                     Süleyman Nesip                                                                             

Say ve İktisat                                                                              Meclis-i Maarif Azasından Hikmet

Osmanlılıkta Askerlik                                                              Yaveran-ı Hazret-i Şehriyarîden Ali Rıza

Makri Köyü ve Müteverrimler                                               Doktor Bafralı Yanko

Buvadamur’da [Boulevard d’amour]  (Manzum)               Hüseyin Suat

Şefkat                                                                                            H. Nazım

Ayşecik (Manzum)                                                                      Siret

Osmanlılar’da Muhabbet-i Vataniye                                        Nejat Ekrem

Yakazat-ı Leyliye                                                                           Cenap Şehabettin

Milona’dan Geçerken                                                                  Rüştü Necdet

Ordu-yı Humayun’da Bir Şair (Manzum)                               Abdülhak Hamid

Denizde                                                                                          Mehmet Rauf

Bir Buse-i Masum (Manzum)                                                    H. Nazım

Topal                                                                                              H. Cahit

Ebedi Bir Gece (Manzum)                                                          H. Nazım

Eytam-ı Şühedaya                                                                        Cenap Şehabettin

Hasan’ın Gazası  (Manzum)                                                       Tevfik Fikret

Tarihçe-i Meslek                                                                           Ahmet İhsan