-Defter-i Seyahatten Mahreç Sahifeler-

Trablusşam 24 Teşrinievvel gece.

İskelenin hayli uzağında demirlemiş olan vapurdan karaya kadar sandal seyahati epey uzun sürdü. Fakat sandal tabirine bakıp da bizim Boğaziçi varakalarını göz önüne getirmeyiniz, bindiğimiz sandal beher küreğinde birer kişi çalışır dört çifte şu hesapça sekiz kürekçili cesim bir mavnaydı.

Trablusşam’ı uzaktan ve pek sathi bir surette bilirim, 1305 senesinde bir ay seyahat-i Mısır’a gittiğim zaman Suriye sahil yolunu tercih etmiştim, o zaman vapurumuz Trablus pişgâhında birkaç saat durmuş, ben de karaya çıkıp memleketi şöylece gezmiştim. O zamanın hatırası olarak Trablusşam birisi sahilde birisi dâhilde olarak iki kasabadan müteşekkildir, birbirlerine mesafeleri yarım saat olup mükemmel bir şose ve güzel bir tramvay ile merbuttur.

(…)

Kadınlarda habl ve haml ahval-i tabiiyeden ise de her kadının gebeliği ve gebeliğe tahammülüve vaz-ı hamli ve vaz-ı hamle kabiliyeti bir değildir. Bazılarının bünyeleri hamle ve vaz-ı hamle müsait olmamasıyla böyle bir hâl, hamli ile beraber hamilini de tehlikede bulundurur. Birçok kadınlar, azasında bazı ahval-i gayr-i tabiiyenin vücudu hasebiyle tabii olarak doğuramayıp ya vakt-i mahsusunda veyahut vaktinden evvel ameliyat-ı fenniye icrasıyla doğurtulmaya muhtaçtır. (…)

(…) Viladethanenin ne olduğunu arz ve izaha mübaderet eylerim:

Hidemat-ı nafiası iki türlü yani bir takayyüt ve ihtimama muhtaç aciz gebelere bir melce ve diğeri tabip ve ebelerin tedrisat-ı ameliyesine mahsus bir mektep olan viladethane bir taraftan doğrudan doğruya fukaraya edeceği hizmet ve vakt-i zarurette ağniyaya irae eyleyeceği teshilat cihetiyle bir hayrathane diğer taraftan tabip ve kâbilelerin olması hasebiyle malumat-ı fenniye ve ameliyelerini ikmal edeceği için büyük bir dershane ala küllettakdirin refah-ı hal-i cemiyete fakr ve sefaleti tenkise tatbikat ve ameliyat-ı fenniyeye ve alelhusus tezayüd-i nüfusa hizmettir. Hamli tabii olan fakir bir kadın zamanı yaklaşınca viladethaneye iltica ile her türlü takayyüt ortasında kemal-i yesir ve suhuletle vaz-ı haml eyleyeceği cihetle badettevalid zuhur ederek ekseriyetle hamileleri ifna ve itlaf eden emraz ve arızattan her halde masun kalır.  (…)