[257. nüshadan mabad ve hitam]

Mikropların keşfi üzerine hıfzıssıhhat ilmi belki doğrudan doğruya tababetten ziyade vüsat bulmuş ve kavaid-i sıhhiye esasından değişmiştir. Bundan yirmi beş sene evvel emrazdan vücudu sıyanet için müracaat olunan vesait bugün derece-i kafiyede değildir. Hatta nezaret ve taharatte şimdi başka nokta-i nazardan görülmekte bulunmuştur. Emrazın sirayeti belki bin sene evvelden beri malumdu. Karantinaların tesisi pek kadim olması bunu müeyyettir. Beşeriyet tesir-i marazı ve bunun sirayetini anlamıştır. Fakat sirayetini men için tevsil olunan tedabir matlup derecede müessir olamamıştır. Emraz-ı sariyeden biri bir mahalde zuhur ederse tababet tedavisinden aciz kaldığından ahali meyus oluyorlar ve marazın şiddetinden kaçmak isteyip böylece maraz-ı sariyi etrafa yayıyorlardı.